شەڕی دژی داعش و مەترسیەکانی سەر خەڵکی موسڵ

ئاسۆ کەمال:
شەڕ لەگەڵ داعشدا دوو ساڵەدرێژەی هەیە وشەڕی موسڵ خاڵێکی وەرچەرخان دەبێت لەم شەڕەدا ، هەرچەند لە ئێستادا مەترسی سەر خەڵکی موسڵ جێگای نیگەرانی گەورەیە . بەڵام مەسەلەی موسڵ بە شکستی داعش چارەسەر نابێ و  ئەو ‌هێزانەی داعش لەموسڵ دەردەکەن خۆیان موسڵ وەک بەشێک لە کێشەی نێوان شیعە و سونە لە عێراق و ناوچەکەدا مامەڵە دەکەن و ئایندەیەکی نادیاری هەیە.

هەڵوێست لەسەر شەڕی دژی داعش و شەڕی قوتبەکان

لەلایەن حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری عیراقەوە هەڵوێستێکی هەڵە ڕاگەیەندراوە کە دژی شەڕی ئێستای موسڵن و خوازیاری ڕاگرتنی ئەم شەڕەن. ئەم هەڵوێستە هەرچەند بەشێکی لە نیگەرانیەکی جدیەوە سەرچاوەی گرتبێ کە ئەمڕۆ خەڵکی موسڵ بەبارمتە لای داعش گیراوە و ترسی لەناوچونی ملێونێک ئینسان ترسێکە سەرتاپای کۆمەڵگەی بەشەری داگرتوە ،بەڵام بەشێکی دژایەتی کردنی شەڕێکە کە دژی داعش دەکرێ.
پرسیار ئەوەیە ئایا نابێ شەڕ لەگەڵ داعش بکرێ؟ ئایا ڕێگەیەکی تر هەیە بۆ لەناوبردنی داعش جگە لە بەکارهێنانی هێزی عەسکەری و شەڕ؟ ئەگەر وەڵامی ئەمانە نەخێرە. کەواتە دژایەتی شەڕ لەگەڵ داعش بەمانای خوازیاری گرتنەبەری ڕێگا وتوێژ یان قبوڵکردنی مانەوەی داعشە.
ئەگەر کێشە لەوەدایە کەئەوانەی شەڕی داعش دەکەن خۆیان قوتبەکانی تیرۆریزمی دەوڵەتین. ئەمە ڕاستە بەڵام هەڵوێست لەسەر ئەم دەوڵەتانەی ئەمریکا و تورکیا و ئێران و عەبادی و بارزانی بەمانای دژایەتی شەڕی ئەوان لە موسڵدا لەگەڵ داعش نیە. شەڕی ئەوان لەگەڵ داعش لە دۆستایەتیان باشترە وشکانی داعش لە موسڵ وناوچەکەدا زیانێک بە خەباتی خەڵک بۆ ڕزگاربون لەدەست ئەم قوتبەتیرۆریستیانە ناگەیەنێ. پێویستە پەردە لەسەر بەرژەوەندی و پڕوپاگەندەی ئەم لایەنانە لە شەڕی دژی داعش لەموسڵدا و لەسەر نەخشە و سیاسەتیان سەبارەت بەموسڵ وعێراق و ناوچەکە هەڵدرێتەوە ، بەڵام هیچ کام لەم هەڵوێستە دروستانە پاساوی دژایەتی کردنی شەڕی دژی داعش ناکا. ئەمە هەڵە و سیاسەتێکی کۆنەپەرستانەیە کە بەشێک لە چەپە دژی ئیمپریالیستیەکان لە شەڕی ئەمریکا دژی تالیبان و ئەلقاعیدە لە ٢٠٠١ بانگەشەیان بۆکرد.

مەترسیەکانی ئێستا و ئایندە

لە کاتێکدا داوای ڕاگرتنی شەڕ دژی داعش ناکەین ئەمە نابێ بەمانای بێ هەڵوێستی بێت لەبەرامبەر ئەو مەترسیانەی کە ئەم شەڕە بۆ خەڵکی بێ دەسەڵاتی سایەی شەڕ لەموسڵدا دەیهێنێتە پێش. پێویستە فشارێکی نێودەوڵەتی لەسەر ئەمریکا و هاوپەیمانەکانی دابنرێ تاکو دەست نەبەن بۆ بۆمبارانکردنی شارەکە و پلانی ڕزگارکردنی خەڵکی بەربارمتەگیراوی شەڕەکە ئەولەویەت بێت. دەبێ فشار دروست بکرێ تا ڕێگە لەچونی حەشدی شەعبی و هەر میلیشیایەکی تری مەزهەبی بگرێ بۆ ناو موسڵ. دەبێ دژایەتی دەستێوەردانی سوپای تورکیا بکرێ.

مەترسیەکانی دوای ڕزگاربونی موسڵ لەدەستی داعش زۆرن و لەپێشیانەوە مەترسی سینارێوی “بەحەڵەب” بونی موسڵە. ئەو هێزانەی بە حساب موسڵ لە داعش ڕزگاردەکەن خۆیان سەرچاوەی دروست بون وگەشەی داعش بون. دروست بونی داعش و کەوتنی موسڵ خۆیان ئەنجام بون نەک سەرچاوەی ئەم وەزعەی ئەمڕۆ.  چ دەوڵەتی ئیسلامی شیعە و چ ئەحزابی سونەی سەربە سعودیە و قەتەر لە ململانێ لەسەر دەسەڵاتدا عێراق و شکستی مۆدیلی دابەشکردنی مەزهەبی و قەومی دەسەڵات ئەم زۆنگاوی شەڕ و تیرۆرەی دروستکردوە.
ئێستا لانی کەم دووساڵە ئەم جیابونەوەیە بەکردەوە لە نێوان ئەم ناوچانەی دەسەڵاتدا ڕویداوە و ڕێگاچارەی ” یۆگۆسلاڤی کردنی عێراق ” و جیاکردنەوەی هەرێمەکان بە ڕیکەوتنی سیاسی، دەتوانێ ئایندەی موسڵ و شوێنەکانی تریش سەقامگیربکا.ئەگەر ئەم پرۆسە سیاسیە لەعێراقدا دەست پێ نەکا ئەوا هیچ شوێنێکی عیراق ئارامی بەخۆیەوە نابینێ لەسایەی شەڕی قوتبەکانی ئەمریکا لەگەڵ ڕوسیا و تورکیا و سعودیە لەگەڵ ئێراندا.  ئەمریکا ئەگەر لە موسڵدا سینارێوی پڕچەکردنی میلیشیا سونەکان بەرێتەپێش وەک لە سوریا دەیکا ئەوا نەک عێراق بەڵکو ناوچەکەش دەکاتە بەرمیلێک باروتی تەقاوە.

ئەمڕۆ عێراق و سوریا و کوردستان پێویستیان بە هێزێکی جەماوەری ئازادیخوازە کە بێتەمەیدان و نەخشە و سیناریۆی ئەم هێزە دینی و قەومیانە و ئەم قوتبە ناوچەیی و جیهانیانەی ئەم ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستیان کردۆتەجەهەنەم بەجەهەنەم بسپێرێ.ئەم بزوتنەوە سیاسیە جەماوەریە پێویستە نەک ئاڵای کۆتایی هێنانی شەڕی دژی داعش بەرزنەکاتەوە  وخوازیاری تەواو ڕاماڵینی داعش بێت، بەڵکو دژ بە نەخشە و پیلانی ئەم دەوڵەت و میلیشیایانە بوەستێ کە شەڕی تایفی ومەزهەبی و قەومیان کردۆتە وەسیلەی درێژەدانی دەسەڵاتی کۆنەپەرستانەیان و چارەسەری سیاسی و ئازادی سیاسی  وسیستەمی سیاسی ئازاد وەک بەدیلی ئەم دۆخە بسەپێنێ.

asokamal@yahoo.com