گۆنا سەعید ئاسۆ کەمال
چەند سەرنجێک سەبارەت بەو رەخنە و هێرشانە کە کرانە سەر نەوال سەعداوی و ژنانی چالاکی نێو ڕێکخراوەکان!
دەورو نەخشی ژنانی کوبانی لە شەڕی دژی داعش و دەرچوونی یاسای “یەکسانی ” لە کانتۆنی جەزیرە سەرنجی نەوال سەعداوی ڕاکیشا بۆ سەردانی کوردستان ، ئەو هەر کە گەیشت ووتی کە هاتوە بۆ کوردستان تا ژنانی شەڕڤانانی کوردستان ببینێ و پەیامی پشتیوانی خۆی بۆ ئەم خەباتەی ژنانی کوردستان هێناوە دژ بە ئیسلامی سیاسی.
ئیستا لەئاستی رۆژهەڵاتی ناوەراستدا هێرشێکی فراوان لەلایەن فاشیزمی ئیسلامی کە داعش نمونەیەکیەتی کراوەتە سەرهەموو ئایدیا و فکرێکی ئازادیخوازی وە بە تایبەت بۆ سەر جێگە و ڕێگەی ژنان و مافەکانی . ئەم فاشیزمە لە دوای بەهاری عەرەبی و بە تایبەت لە دوای شکستی ئیخوان لە میسروەک دڕندەیەک بە هەموو شیوەیەک پەلاماری دەستکەوتەکانی ژنان و بەرەی ئازادیخوازی دەدات لە هەموو ناوچەکەدا. لە هەمان کاتدا لە بەرامبەر بەم فاشیزمەدا تەوژمی رووبە رووبونەوەی ئازادیخوازان زیادی کردوە و تەوژمی دژە فاشیزمی ئیسلامی سەریهەڵداوە.هاتنی داعش ئەگەرچی کۆنەپەرستی و ترس و تۆقینی زیاتری لەگەڵ خۆی هیناوە ، بەلام دوورکەوتنەوە لە هێزەکانی ئیسلامی سیاسی ، بێ دینی ، ڕەخنەی رادیکاڵ لە دیین و ..هتد ی زیاد کردوە لە نیو کۆمەڵگەکاندا . لە هەمان کاتدا هیچ پاساوێکی نەهیشتۆتەوە بۆ هەژموونی دەسەڵاتی دینی و خەڵکێکی زۆر لە ناوچەکەدا هەموو جۆرێکی دەسەڵاتی دینی بە داعشی و میانەڕەوەوە وەک یەک تەماشا دەکەن و ڕەتی دەکەنەوە. ئەمەش ململانێی نێوان ئیسلامی سیاسی لەگەڵ بەرەی سیکولار و ئازادیخوازی توند تر کردۆتەوە و جەمسەری تر کردوە. نمونەکانی ئەم ڕوو بە رووبونەوەیە لە میسر و تونس و وولاتانی تر دەبینرێت .
لەکوردستانیش دوو مانگەئازادیخوازان خەریکی شەڕن دژی تاوانەکانی داعش کە ژنانی شەنگال و موسڵی ڕفاندوە و لەبازاڕی سێکسدا دەیانفرۆشێ. دوو مانگە ژنان لە کوبانی نمونەیەکی قارەمانێتی و یەکسانیخوازیان پیشانی دنیاداوە و سەلماندیان کە دەتوانن خەتەری فاشیزمی ئیسلامی داعش تێک بشکێنین و ئەمە ئومێدی بە هەموو بەرەی مرۆڤایەتی و ئازادیخوازی داوە ، هەروەها دەرچوونی یاسای “یەکسانی” لە کانتۆنی جەزیرە راستەوخۆ بە ئاکامی خەباتی ژنانی کوبانی دەبینرێت . ژنانی کوردستان بوونەتە ڕەمزی ڕووبەرڕوبونەوەی داعش و کۆنەپەرستی دینی و بەدیهێنانی یەکسانی . ئا لەم کاتەدا نەوال سەعداوی کە خۆی کەسایەتیەکی ڕیزی پێشەوەی ئەم بەرە جیهانیە یەکسانیخوازیەیە هات بۆ کوردستان بۆ پشتیوانی لەم خەباتە ، هات پێمان بڵێ ئێمە ئەمڕۆ بەرەیەکی یەکسانیخوازی ڕۆژهەڵاتی ناوەراستین لەمیسر و سوریا و عیڕاق و کوردستاندا و پێکەوە لە بەرامبەر بەهێرشی داعش خۆی و داعشیزمی ئیسلامی سیاسی بۆ سەر ژنان دەوەستینەوە . لەم ڕوەوە سەردانی نەوال و پشتیوانی کردنی لە خەباتی ژنانی شەڕڤانان گرنگیەکی تایبەتی هەبوو بۆ بەرەی ئازادی و یەکسانیخوازی لە کوردستان، جونکە وەک بەشێک لە وەستانەوە بەرامبەر بەم هێرشە ی داعش و ئیسلامی سیاسی لەناوخۆدا خۆی نواند . بە پیچەوانەشەوە نوێنەرانی ئیسلامی سیاسی نەک تەنها لە کوردستان بەڵکو لە ناوچەکە بە دەرچوونی یاسای یەکسانی کانتۆنی جەزیرە و بەم خەباتەی ژنان لە کوبانی و ئەم دەستکەوتەی ژنانی رۆژئاوا لە جزیرە زۆر قەڵسن ، ئەم دەستکەوتانەی ژنانی رۆژئاوا هێزەکانی ئیسلامی سیاسی و دام و دەزگا دینیەکانی تەواو هەراسان کردوە و ترسی ئەوەیان هەیە کە کاریگەری لەسەر ژنانی هەرێم دەبێت ، بۆیە بەهەموو شیوەیەک دژایەتی دەکەن ، هەربۆیەشە دژایەتی هاتنی کەسێکی وەک نەوال سەعداویش دەکەن و دژی ئەو پێشوازیە گەرمەن کە لێی کرا.
پێویستە ژنان و پیاوانییەکسانیخواز لە کوردستان بەم تێڕوانینە فراوانەوە بڕواننە سەردانی نەوال سەعداوی بۆ کوردستان . لە پێش ئەوەی لەسەرهەر ڕاوهەڵوێستێکی سیاسی شەخسی نەوال لەسەر کێشەی کورد هەڵسەنگاندن بۆ بکەن ، ئەم دەورەی نەوال لەم ململانیەی نێوان ئیسلامی سیاسی و بەرەی یەکسانی خوازی ژن و پیاودا لە خۆرهەڵاتی ناوەراست ببینن . ئیسلامیەکان ئەمە باش دەزانن ، هەربۆیە یەکەم هێرشەکان بۆ سەر کەسایەتی نەوال سەعداوی لە دژی سەردانەکەی بۆ کوردستان لە لایەن نوێنەرانی ئیسلامی سیاسی دەستی پێکرد ، هەروەک چۆن دژی یاساکەی کانتۆنی جەزیرە وەستانەوە ، هەروا دژایەتی خۆیان بۆ هاتنی نەوال سەعداوی دەربڕی ، ئەمە هەروا ڕێکەوت نیە و ئیسلامیەکان باش دەورو نەخشی نەوال دەزانن کە چۆن بەرگریەک دەکات لە پیشکەوتنخوازی و ئازادی و ڕزگاری ژنان لە بەرامبەر بە کۆنەپەرستی دینی ، هەرچەند ئەوان شەرمیان نەکرد لەوەی کەیسی ژنانی ئەنفال بەکار بێنن بۆ تانەدان لە کەسایەتی نەوال سەعدوای لە کاتێکدا هەر بە پێی دەق و بیر و رای دینی ئەوان خەڵکی کوردستان بە دەستی بەعس ئەنفال کراوە ، ئەوانن کە تا ئێستا پێیان وا نیە ئەوانەی کە لە شەڕی داعشدا دەکوژرێن بە پێی دینەکەی ئەوان نابنە شەهید ، ئەوانن کە لە بەرامبەر بە کوشتاری هەزاران پیاوی یەزیدی و بە کۆیلە کردنی ژنەکانیان هیچیان نەوتتوە ، ئاخۆ بۆ لە بەرامبەر بە سەردانی نەوال سەعداوی بە ناوی کوردەوە دێنە دەنگ ، ئەوان داخی شکستی ئیخوان بە کەسانی وەک نەوال سەحداوی دەریژن نەک داخی ژنانی ئەنفال و قوربانیانی کیمیابارانی هەڵەبجە .بە داخەوە ئەوەی کە دواتر ڕوویدا هەندێک هێرش و ڕەخنە کە لە نەوال سەعداوی گیرا بەشیک لە ژنانی فیمنیست بوونە بڵندگۆی کە خۆیان لە ڕیزی خەباتن بۆ ڕزگاری ژنان لە کوردستان کەچی ئەو خاڵەسەرەکی و گرنگەی سەرەوەیان لە بییر کردبوو کە نەوال بۆ بەرگری لە خەباتی ژنانی کوردستان هاتتووە بەرامبەر بە تەوژمی کۆنەپەرستی.
هەڵبەت نەوال سەعداوی وەک هەر ئینسانیکی ناسراوی تری دنیا قابیلی ڕەخنە لی گرتنە لەسەر فکر و ئایدیۆلۆجیا و هەرهەڵویست و کارێک کە بیکات ، بەڵام بە قوربانی کردنی گرنگی ئەم سەردانەبۆ مەسەلەی ژنان لەبەر ئەوەی لە مەسەلەیەکی نەتەوایەتیدا قسەکانی لە ئاستی رەزامەندیدا نەبووە ، گوزارشت لەوە دەکات کە لە بنەماوە تێنەگەشتن هەیە سەبارەت بە گرنگی سەردانی ئەو لەم کاتەدا.
ئێمەبە تەمەنی ئاشنا بوونمان بە فکر و بۆچونەکانی نەوال سەعداوی ، وەک کۆمۆنسیت هەمیشە ڕەخنەمان لە هەندێک بوچوون و هەڵویستی نەوال هەبووە ، بە تایبەت هەندێک جار لە موجامەلە کردنی بۆ دینی ئیسلام ، هەروەها ئەو وەک فیمینستێکی ناسیۆنالیست هەمیشە بۆشاییەکی فکری لە نیوانمان هەبووە . بەڵام بە جیا لەهەر ڕەخنەیەک کە هەمان بیت لێی ناتوانین ئەوە فەرامۆشکەین کە نەوال سەعداوی بەرئەنجامی ٦٠ سال خەبات و و تێکۆشان و وەستانەوە بۆ مافەکانی ژنان ، ئیستا ڕەمزی خەباتی ژنە بۆ ئازادی و سەربەخۆیی لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست ، ئەو هێشتا بە جورئەتەوە لەم سەردەمەدا لە “جیهانی ئیسلامیدا” دژی کاریگەری دین و ئیسلامی سیاسی بەسەر ژیانی ژنانەوە وەستاوەتەوە.
یەکێ لە بەهانەکانی هێرش کردنە سەر نەوال سەعداوی ، پیشوازی گەرمی ژنانی چالاک بوو لێی کە هەموو لە دەوری کۆبوبونەوە و وێنەیان لەگەڵ ئەگرت و زۆر خۆشحاڵیان پێوە دیار بوو ، خەڵکێکی زۆر بەمە قەڵس بوون و بە جۆرەها شیوە هێرشیان کردوە سەر ژنانی چالاک ، پێیان دەوتن خۆیان بە کەم دەزانن و بێگانە پەرستن و …هتد . هەندێک بە زمانێک کە تا ڕادەی فاشستی و ڕەگەز پەرستانە و بە زمانی ئیهانەوە لەسەر ڕووخسار و ڕەگەز و تەمەنی ، بۆ نمونە ناوبردنی نەوال بە ” پیرە ژنە عەرەب ” ، ” سەگی گول ” و ..هتد . ئەم جۆرە رەخنانە ئەوەندە ناشرین و نائینسانی بوون ، کە بەس دەبیت فەرامۆش بکرێن ، بە ئومیدی ئەوەی رۆژێک زمانی نوسین و رەخنەمان پاک بێتەوە لەم جۆرە ڕق و کینە و توند تیژیە کە بە داخەوە بەشێک لە فەرهەنگی نوسینی کوردی سەردەمی ئەمڕۆ پێک دێنیت.
بەشێک لە ڕەخنەگران گەنجانیک بوون کە جگە لەوەی لە ژێر کاریگەری ئیسلامیزە کردن و تەوژمی فاشیستانەی نەتەوەپەرستی کۆمەڵگەدان لەم دەورەیەدا ، بەلام هۆکارێکی ڕەخنەکەیان شایەنی لەسەر وەستانە، چونکە ئەم گەنجانە دەورانی نوسین و کتێبەکانی نەوال سەعداویان نەدیوە ، شایەتی کاریگەریبەرهەمەکانی نەوال نەبوون لەسەر زەین و ڕۆشن کردنەوەی خەباتی بەردەمی ژنانی کورد لە کۆتایی هەفتاکان و سەرەتای هەشتاکاندا . ڕێک بە پیچەوانەی ئەزموونی زۆرێک لە ژنە جالاکەکانی نیو ڕێکخراوەکان لەگەل نەوال ، کە زۆربەیان لە تەمەنی هەرزەکاریدا ئاشنا بوون بە کتێب و نوسینەکانی نەوال سەعداوی و لە نزیکەوە بەر ژیانی شەخسی و کۆمەڵایەتیان کەوتتتوە و ڕێنوێنیکەری کار و خەباتیان بووە . ئینسان کاتێک دڵخۆشی ئەو ژنانە دەبینێ لە دەوری نەوال ، زۆر گران نیە لەوە تێ بگات کە مایەی خۆشحاڵیەکی گەورەیە بۆ زۆربەیان کەوا لە نزیکەوە ئەم ژنە خەباتگیرە دەبینین لە دوای ئەوەی بەشێکی گرنگ بووە لە مێژووی خەبات و پێگەشتنی خۆیان . هەروەها ئەو گەنجە رەخنەگرانە جگە لەوەی زمانی عەرەبی نازانن ، کەمتر ئاشنای خوێندەوەن لە دەرەوەی کەلتووری کوردی و بیر باوەڕی بەرتەسکی ناسیۆنالیزم و کۆنەپەرستی دینی ، ئەم گەنجانە بە داخەوە ئاگایان لەو مێژووە نیە کە نەوال لەگەڵ ژنان هەیبووە لە ساڵەکانی سەرەتای هەشتاکان کە بیری ئازادیخوازی ، پیشکەوتنخوازی و یەکسانیخوازی زیاتر ڕەواجی هەبوو لە چاو سەردەمی ئەمرۆ و هێرشی فکری کۆنەپەرستی بۆ سەرکۆمەڵگە. هەربۆیە نەوال سەعداوی تازە بۆ زۆرێک لە ژنانی چالاکی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست ڕەمز و سیمبولی ژنی تێکۆشەر و ئازاد و بە توانایە و بۆ کاتی خۆی بۆ ئێستاش پەیامی رزگاری و ئازادی پێ بوو بۆ ژنان.
تەوژمی ئەم هێرشانە کاتیک زیادی کرد له دوای سه‌ردانی نەوال سەعداوی بۆ هه‌ڵه‌بجه و نوسینی تێکستیک که به‌دڵی زۆر که‌س نه‌بوو ، له‌وانه‌ش چه‌ندین که‌سی ئازادیخواز که وا لێکیان دایه‌وه که نه‌وال ناتوانیت هه‌ستی قه‌ومیه‌تی عه‌ره‌بی تێ په‌ڕینێت و دان به جینۆسایدی هه‌ڵه‌بجه بنێت و حکومه‌تی به‌عس مه‌حکوم کات له‌سه‌ر ئه‌مه . هەرچەندە تێکسته‌که‌ی نه‌وال دەکرێت خویندنەوەی جیاوازی بۆ بکرێت ، دەکرێت گوزارشت لە راستیەک بکات که بوونی ئیسرائیل و ئه‌مریکا و حکومه‌ته محه‌لیه‌کانی وه‌ک ئه‌سه‌د و سه‌دامی جاران و بارزانی ئێستا و شێخه‌کانی سعودیه و ..هتد هۆکاری کیشه‌کانی به‌رده‌م خه‌ڵکن و کۆسپن بۆ ژیان و ئازادی خه‌ڵک له خۆرهه‌ڵاتی ناوه‌راست وە بە تایبەت لە بەردەم هەموو فکر و بوچوونێکی ئازادیخوازی و پیشڕەو بۆ سیستەمی کۆمەڵگە . ئه‌گه‌ریش نەوال سەعداوی هێشتا له ژێر کاریگه‌ری فکری قه‌ومی عه‌ره‌بیدایه و ئینکاری له مافی خه‌ڵکی کورد بۆ ئازادی و سه‌ربه‌خۆیی ده‌کات و دان به جینۆسایدی کوردا نانێت ( که تائیستا ده‌لیلێکی راسته‌خۆ نیشان نه‌دراوه به‌م هه‌ڵوێسته‌ی و ئەوەی باسی دەکات دەڵێت خۆی لاده‌دات له وه‌لام ! ) ، لەسەر ئەم مەسەلەیە دەکریت وەک هەر کەسێکی کە ڕه‌خنه لە هەڵویستی سیاسی و ئایدیۆلۆجی بگیریت ، پێی بوترێت ، ته‌نانه‌ت دڵگرانی خه‌ڵکی پی بگه‌یه‌نرێت تا هیچ نه‌بیت وه‌ک تاوانبارکراوێك به‌رگری له خۆی بکات .نەک نەفرەتی لێ بکرێت و لە خوشکایەتی دەرچن و هەموو دەور و نەخشی ٦٠ ساڵ کار و خەباتی ئەو بۆ رزگاری ژنان بکەنە قوربانی وەڵام نەدانەوەی چەند پرسێک بە دڵی ئێمە!
پرسی جینۆ ساید و هەڵەبجە و سەربەخۆیی کوردستان زۆر گرنگن ، بەلام پرسی ژنان و ئازادی وڕزگاری ژنانیش لەوان کەمتر نیە ، شەڕی داعش و ئیسلامی سیاسی هەڵگری فکری داعش لەوان کەمتر نیە . نەوال لە مەسەلەی ژنان ڕابەرە ، لە وەستانەوە دژی کۆنەپەرستی ڕابەرە ، مەرج نیە لەسەر پرسەکانی تر کە بۆ ئێمە گرنگن ئەو جێگەیەی هەبێت . ئێمە دەبێت ئەوەی لەبەردەستە وهەیە کەڵکی لێ وەرگرین ، نەک ئەوەی کە نیە شەڕی پی بفرۆشین لەسەری.
سەعداوی نە یه‌کێ له تاوانبارانی کیمیابارانی هه‌ڵه‌بجه بووە ، نە پشتیوانی کردوە لە جینۆساید . خەڵکێکی زۆری تر هەن کە دەبێت لەسەر هەڵەبجە یەخەیان بگیریت رووی قەڵەم و ناڕەزایەتیمان بکەینە ئەوان ، دەکرێت هەر ئێستا نوکی قه‌ڵه‌مه‌کان بکه‌نه رووی ئه‌وانه‌ی هاوکاری تاوانی کیمیابارانی هه‌ڵه‌بجه‌یان کرد که کوردن و وان له پاڵ ده‌ستماندا ، ئه‌وانه‌ی کە له ئه‌نجامی کێشه و ململانێێ خۆیان له‌سه‌ر ده‌سه‌ڵات، هەرڕۆژە و سوچێکی تاوانه‌کانی یه‌کتری له‌سه‌ر هه‌ڵه‌بجه و ئه‌نفال ده‌رده‌خه‌ن . دەکرێت روو بکه‌نه موسته‌شاره پارێزراوه‌کان ، تاوانباره داڵده‌دراوه‌کان ، سه‌رکرده و مه‌سئولینی حیزبه‌کان .. خۆ ئەوانە هه‌موویان کوردن ، ئه‌وساش و ئیستاش ده‌ستیان سووره به خوێنی خه‌ڵکی کوردستان!
زۆرێک لە حکومه‌ت و ده‌وله‌تانی ناوچەکە ، سەدان کەسایەتی بە “دۆستانی کورد” ه‌وه دانیان نەناوه به جینۆسایدی هه‌ڵه‌بجه‌دا ، کام له دۆسته‌کانی پارتی ویەکێتی ئه‌و کاره‌یان کردوه و هه‌موو ڕۆژێکیش وان له ئوتێلی پێنج ستاره لە پایتەخت و پاره و سامانی خه‌ڵکی کوردستانیان تێدا سه‌رف ده‌کریت ؟ بۆچی دەبێت ئەم هەموو کەس و لایەنانە فەرامۆش بکرێن و کەسایەتیەکی وەک نەوال سەعداوی بخرێتە بەر نەفرەتی نوسەران و کۆمەڵگە لەسەر هەڵویستی لە جینۆساید و سەربەخۆیی کوردستان ئیحراج بکریت ؟ . ئه‌گه‌ر بڕیاره بە دوای بەرپرسیارێتی وهەسەنگاندنی هەڵوێستەکان بیین له سەر جینۆساید و هه‌ڵه‌بجه دەبێت و دەکرا له تاوانبارەکانی بەردەستمانەوە دەست پێ بکەین .
لەوەش زیاتر ژنانی چالاکی نێو رێکخراوەکان ، کەسانی ئازادی و یەکسانیخواز ، بە گشتی بەرەی پێشکەوتنخواز لە جیاتی هێرش کردنە سەر کەسایەتیەکی وەک نەوال سەعداوی ، دەبوو لە فکری ئەوەدا بیین کە چۆن نمونەی جورئەتی نەوال سەعداوی بەکار بێنن بۆ روو بە روو بونەوە لەگەڵ ئەم هێرشانەی دەکرێتە سەر یاسای یەکسانی کانتۆنی جەزیرە لە لایەن مەلاکان و تازەش لە لایەن دەزگا رەسمیەکانیانەوە وەک راگەیاندنەکەی “یەکێتی زانایانی ئایینی” . دەبێت لە فکری چۆنێتی وەستانەوەدا بیین بەرامبەر بەو هەموو هێرش و بێ حورمەتیە کە مەلاکان و داعشیەکانی کوردستان بە ژنانی دەکەن ، ڕۆژ نیە کلیپی جوێن و ئیهانە و سوکایەتی ئوردوگان پەرست و داعش پەرستەکان بە زمانی کوردی و لە لایەن مەلا یانی کوردیەوە بلاو نەبێتەوە ، ئایا کام لەمانە کیشەی گەورەتری ئیمەیە بەراستی ، هەڵوێستەکەی نەوال سەعداوی یان نوینەرانی داعش لە کوردستان؟
بەمەبست یان بێ مەبەست ، هێرشەکان و بەشێکی زۆر لە ڕەخنەکان لە نەوال سەعداوی راستەوخۆ خزمەت بوو بە رەوتی کۆنەپەرستی و دژی مه‌سه‌له‌ی ژنان کەوتەوە له کوردستان ، بوو بە هەڵمەتێک له دژی ژنانی جالاکی نێو ریکخراوه‌کان و جارێکی که به قوربانی کردنی مه‌سه‌له‌ی ڕزگاری ژنان به خاتری پرسێکی تر.
ئازادیخوازان و لایەنگرانی مافەکانی ژنان دەبێت حساب بۆ ئەوە بکەن کە هەڵویست و کردەکانیان خزمەت بە کام ئامانجی گەورە و ستراتیجی دەکات ، ئەم هەڵمەتی رەخنە گرتنە شتێکی بە دەست نەهێنا بۆ پرسی بە جینۆساید ناساندنی کیمیابارانی هەڵەبجە وە یان بۆ سەربەخۆیی کوردستان ، بەڵام خزمه‌تی کرد بە ئامانجی ئیسلامی سیاسی و ناسیۆنالیزمی غه‌رق بوو له پیاوسالاریدا له کوردستان ، ئەویش بە هێرشکردنە سەر سیمبولێکی خه‌بات و رزگاری ژنان له هه‌موو ناوچه‌که‌دا.
لە کۆتاییدا دەستخۆشیەکی زۆر گەورە دەکەین لە قاوەخانەی کەلتووری و ئەو ژن و پیاوانەی کە پێشوازی گەرمیان لە نەوال سەعداوی کرد و بە تایبەت لە هاوڕێی بەڕیزمان هەڵالە رافع کە دەورێکی بەرچاوی گێڕا لەو سەردانەی نەوال سەعداویدا.
Add Comment